به نقل از پورتال سازمان برنامه وبودجه کشوردر پاسخ به اظهارنظراتي مبني بر پول‌پاشي خواندن برنامه اشتغال دولت، در اين مجال به تشريح اجمالي برنامه اشتغال دولت مي‌پردازيم كه حاصل بيش از يك سال تلاش كارشناسي بدنه دولت است.

ارائه برنامه اشتغال دولت در قالب تبصره ۱۸ لايحه بودجه سال ۱۳۹۷، بيانگر آن است كه دولت به خوبي به بحران‌هاي بيكاري و نيز احتمال وخيم‌تر شدن، واقف است. تصوير اجمالي پيشنهاد اوليه برنامه اشتغال دولت ذيل تبصره ۱۸ با فرض در اختيار داشتن ۱۷,۴ هزار ميليارد تومان از محل اصلاح قيمت حامل‌هاي انرژي، در كنار حدود ۶ هزار ميليارد تومان پيش‌بيني مانده منابع قانون توسعه و ايجاد اشتغال پايدار در مناطق روستايي و عشايري در تركيب با منابع تجهيز شده از محل تسهيلات نظام بانكي و تسهيلات صندوق توسعه ملي به شرح جدول زير است.

علاوه بر اين جدول ذيل بند ج تبصره ۱۶، برنامه اشتغال حمايتي دولت پيشنهاد شده كه پيش‌بيني مي‌شود اشتغال حدود ۸۰ هزار نفر را در پي داشته باشد.

برنامه‌هاي اشتغال دولت در سال ۱۳۹۷ (ميليارد ريال)

برنامه توسعه اشتغال در بخش مسكن شامل موارد زير است:

• كمك به احياء بافت‌هاي فرسوده (شامل ۱۰۰ هزار واحد مسكوني در سال ۱۳۹۷ و ۴۰۰ واحد مسكوني تا پايان سال ۱۴۰۰)
• كمك به تأمين مسكن روستايي و اجتماعي (شامل ۵۰ هزار واحد مسكوني شهري و ۵۰ هزار واحد مسكوني روستايي در سال ۱۳۹۷ كه تا پايان سال ۱۴۰۰ جمعاً به ۴۰۰ واحد مسكوني خواهد رسيد).

  برنامه توسعه حمل و نقل درون شهري شامل جايگزيني و نوسازي حدود ۹۴هزار دستگاه ناوگان از انواع مختلف در شبكه حمل و نقل درون شهري است. برنامه توسعه حمل و نقل برون شهري شامل جايگزيني و نوسازي ۱۲۳۰۰ دستگاه ناوگان از انواع مختلف در شبكه حمل و نقل برون شهري است. اشتغال اين برنامه‌ها به واسطه افزايش تقاضا براي كارخانه هاي توليد‌كننده وسايط نقليه تأمين خواهد شد.

  برنامه اشتغالزايي دولت در قالب سياست‌هاي فعال بازار كار، شامل موارد زير است:

• طرح كارورزي دانش‌آموختگان دانشگاهي (آموزش عملي و مهارتي براي ۱۰۰ هزار نفر از فارغ‌التحصيلان دانشگاهي بيكار در واحدهاي پذيرنده به مدت ۴ تا ۶ ماه).
• معافيت حق بيمه سهم كارفرما براي استخدام جوانان دانش‌آموخته دانشگاهي (پرداخت حق بيمه سهم كارفرما به تامين اجتماعي بابت جذب فارغ‌التحصيلاني كه دوره كارورزي را گذرانده و يا به عنوان شغل اولي مستقيماً جذب بنگاه مي‌شوند).
• پرداخت يارانه دستمزد براي استخدام جوانان در مناطق كمتر برخوردار (پرداخت ۳۰ درصد از حداقل دستمزد توسط دولت به كارفرماياني كه جوانان بيكار را حداقل به مدت يك سال در مناطق كمتر برخوردار جذب نمايند).
• كمك به ايجاد نهادهاي خصوصي در راستاي تكميل زنجيره ارزش و توسعه صادرات (تهيه طرح مداخله در فعاليت‌هاي اقتصادي منتخب به منظور تكميل زنجيره توليد و صادرات).
• طرح ملي توسعه كسب و كارهاي نوآورانه و شتاب‌دهنده‌ها (راه‌اندازي ۸۰۰ كسب و كار نوآورانه و حمايت از تشكل‌هاي غيردولتي فعال در زمينه توسعه كارآفريني و نظارت بر كانون‌هاي كارآفريني).

   

  برنامه اشتغال طرح‌هاي خرد و اشتغال حمايتي (موضوع بند ج تبصره ۱۶) شامل موارد زير است:

• طرح اشتغال حمايتي (اين طرح شامل آموزش،‌ كاريابي، كارورزي،‌ هدايت شغلي و كمك به تامين سرمايه كار سرانه براي اشتغال افراد بازمانده از تحصيل، معلولان مستعد تحت پوشش، معتادان بهبود يافته، زنان سرپرست خانوار، فرزندان خانواده‌‌هاي تحت پوشش نهادهاي حمايتي، ‌فرزندان بي‌سرپرست ترخيص شده و مددجويان مستعد تحت پوشش نهادهاي حمايتي است).
• طرح اشتغال عمومي كاربر در مناطق محروم (اين طرح شامل شناسايي و اجراي پروژه‌هاي كاربر زيربنايي در سطح خرد و كوچك با همكاري و مشاركت جوامع محلي در اجراي پروژه‌هاست، به نحوي افراد كه شاغل در حين اجرا پروژه شاغل شده و پس از اتمام پروژه از طريق فرصت‌هاي شغلي ناشي از اجراي طرح، امكان اشتغال پايدار خواهند داشت).
• ساماندهي و توسعه مشاغل خانگي براي جوانان و زنان خانه‌دار (اين طرح شامل ارتقاء توانمندي متقاضيان مشاغل خانگي، توسعه فعاليت‌هاي پشتيباني و شبكه‌اي، توسعه بازار عرضه و فروش محصولات مشاغل خانگي، فعاليت‌هاي اعتمادسازي براي افزايش تجارت الكترونيكي است).
• تامين مالي خرد با رويكرد بانكداري پيوندي (اين طرح شامل شناسايي روستاهاي هدف طرح توسط تسهيل‌گر يا عامل اجرا و فراهم نمودن زمينه‌هاي ايجاد گروه‌هاي خوديار و آموزش و ظرفيت‌سازي گروه و رسيدن به مرحله بانك‌پذيري و دريافت تسهيلات از بانك كشاورزي است).

   

  برنامه‌هاي توسعه اشتغال در بخش كشاورزي شامل ۳ طرح به شرح زير است:

• طرح توسعه گلخانه (اين طرح شامل توسعه ۳ هزار هكتار فضاي گلخانه‌اي براي توليد انواع محصولات كشاورزي است كه نيازمند تأمين تجهيزات و  فن‌آوري جديد به منظور افزايش راندمان توليد است. اين طرح در سال ۱۳۹۷ به اعتباري معادل  ۴۵ هزار ميليارد ريال نياز خواهد داشت كه در صورت اجرا پيش‌بيني مي‌شود ۳۳ هزار فرصت شغلي جديد ايجاد شود. متوسط هزينه ايجاد هر فرصت شغلي حدود ۱۳۶ ميليون تومان برآورد مي‌شود. 
• پرورش ماهي در قفس (بر اساس مطالعات مقدماتي شركت نروژي "رفا" ظرفيت پرورش ماهي در قفس در سه استان شمالي و ۴ استان ساحلي جنوب كشور بالغ بر ۹۱۰ هزار تن برآورد گرديد. در سال ۱۳۹۷ سرمايه‌گذاري به منظور توليد ۱۰۰ هزار تن ماهي در قفس به ميزان بالغ ۱۸ هزار ميليارد ريال در نظر گرفته شده است كه از اين ميزان مبلغ ۱۸۰۰ ميليارد ريال سهم آورده و مبلغ ۴۸۶۰ ميليارد ريال يارانه سود كارمزد از سوي دولت براي تجهيز مبلغ ۱۶۲۰۰ ميليارد ريال منابع بانكي است. كه در اين صورت پيش‌بيني مي‌شود ۱۴هزار فرصت شغلي جديد با متوسط هزينه ۱۱۶ ميليون تومان براي ايجاد هر فرصت شغلي، ايجاد شود). 
• صنايع تبديلي و تكميلي كشاورزي (با توجه به ظرفيت توليد سالانه بالغ بر ۱۰۰ ميليون تن محصولات كشاورزي در كشور نياز مبرم به پيش‌بيني و توسعه صنايع تبديلي و تكميلي بخش احساس مي‌گردد. با تامين منابع مالي مورد نياز در قالب تسهيلات بانكي مي‌توان در طي سال ۱۳۹۷، نسبت به سرمايه‌گذاري به ميزان ۲۶,۶ هزار ميليارد ريال جهت ايجاد ظرفيت فرآوري و نگهداري توليدات كشاورزي و بازسازي و نوسازي واحدهاي كارگاهي موجود اقدام نمود كه ضمن حفظ و تداوم ظرفيت‌هاي موجود بالغ بر ۳.۶ ميليون تن افزايش فرآوري محصولات كشاورزي، ايجاد و تثبيت اشتغال به ميزان ۲۰ هزار نفر نيز حاصل خواهد شد. بر اين اساس، متوسط هزينه ايجاد هر فرصت شغلي جديد حدود ۱۳۳ ميليون تومان برآورد مي‌گردد. علاوه بر اهدف كمي فوق، اجراي برنامه صنايع تبديلي و غذايي، تأثير مستقيم در كاهش ضايعات محصولات كشاورزي، افزايش صادرات و ارزش افزوده بخش كشاورزي، افزايش درآمد كشاورزان، افزايش ماندگاري محصول و مديريت تنظيم بازار محصولات كشاورزي در راستاي تأمين امنيت غذايي جامعه خواهد داشت).

   

  برنامه‌هاي توسعه اشتغال در حوزه صنعت شامل ۲ طرح به شرح زير است:

• برنامه اشتغال در حوزه صنايع كوچك و خوشه‌هاي صنعتي اشتغال‌زا. اجراي اين برنامه منتهي به ايجاد ۷۴,۵ هزار فرصت شغلي جديد تا پايان سال ۱۳۹۷ خواهد شد.
• برنامه تكميل طرحهاي نيمه تمام صنعتي خاتمه ۹۷ بخش خصوصي در ۵ رشته فعاليت اشتغال زا. طرح‌هاي مشمول اين برنامه شامل ۱۹۷۱ طرح در ۳۱ استان كشور است كه اجراي آن در سال ۱۳۹۷ حدود ۵۱,۵ هزار فرصت شغلي جديد ايجاد خواهد كرد.

   

  برنامه‌هاي اشتغالزايي دولت در حوزه گردشگري شامل موارد زير است:

• برنامه‌هاي جذب گردشگر (هدف از اين برنامه افزايش تعداد گردشگران در سال ۱۳۹۷ به ۹۰۵۰۰ نفر است. طرح‌هاي اصلي ذيل اين برنامه عبارتند از: كمك به ايجــاد اقامتگاههاي‌ بوم‌گردي، مطالعات و آموزش گردشگري، الكترونيكي و مجازي‌كردن  خدمات گردشگري، فعاليت‌هاي بازاريابي و تبليغات گردشگري و كمك به ايجاد دفاترخدمات مسافرتي)
• سرمايه‌گذاري در حوزه گردشگري (اين برنامه معطوف به كمك به پروژه‌هاي زيرساخت‌هاي گردشگري در ۷۱۷ پروژه ايست كه بالاي ۵۰ درصد پيشرفت فيزيكي دارند. عمده اين پروژه‌ها عبارتند از ۲۰ هتل ۵ ستاره ، ۲۶ هتل ۴ ستاره، ۱۵۰ هتل ۳ ستاره، ۲۷ هتل ۲ ستاره، ۹۲ هتل ۱ ستاره، ۹۲ هتل آپارتمان و ۶۲ مجتمع گردشگري)
• صنايع دستي (حوزه توليد) (اين برنامه ارتقاء سطح كمي و كيفي توليد كارگاهي و انفرادي صنايع دستي را هدفگذاري نموده است كه انتظار مي رود با اجراي طرح هاي آن ۳۵ هزار فرصت شغلي جديد ايجاد شود.
• صنايع دستي (بازرگاني) (اهم طرح‌هاي ذيل اين برنامه عبارتند از راه‌اندازي ۵۹ بازارچه دائمي، راه‌اندازي و توسعه ۱۰۵ فروشگاهاي سنتي، ايجاد و توسعه ۳۴ فروشگاه الكترونيكي و حمايت از ايجاد ۲۰ مركز عرضه و فروش صنايع دستي در خارج از كشور)
• برنامه مشاركت در طرح‌هاي ميراث فرهنگي (اين برنامه ۲۰۰۰ پروژه را در سطح ۳۱ استان با مشاركت بخش خصوصي هدفگذاري نموده است كه بخش اعظم آن ايجاد فعاليت‌هاي اقتصادي در قالب حفظ و احياي ميراث فرهنگي ملي است. با اجرايي شدن اين طرح‌ها پيش‌بيني مي‌شود در سال ۱۳۹۷ حدود ۸۵۶۰ نفر فرصت شغلي جديد ايجاد شود).
• طرح‌هاي اداره كل موزه‌ها (اين برنامه شامل تكميل ۹۰ پروژه در سطح ۳۱ استان است كه احياء بناهاي تاريخي با كاربري موزه را در دستور كار دارد. پيش‌بيني مي‌شود در سال ۱۳۹۷ با تكميل اين پروژه‌ها ۹۰۰ فرصت شغلي جديد ايجاد شود.

بررسي اجمالي برنامه‌هاي اشتغالزايي دولت اشتغال نشان مي‌دهد كه دولت در كنار هدف ايجاد اشتغال، اهداف ديگري از جمله رونق توليد، بهبود نظام حمل و نقل و ساماندهي بافت‌هاي فرسوده را نيز مدنظر داشته است. البته مشخص نيست كه با توجه به بحران بيكاري دانش آموختگان دانشگاهي، از اين ميزان اشتغال چه ميزان براي جذب اين گروه از بيكاران هدف گذاري شده است.