۵ ويژگي يك بودجه خوب/ تقويت نهادي بودجه چگونه اتفاق مي‌افتد؟ (۱)
6-04-1398, 09:37. نویسنده: دهنوی
در شرايط كنوني با وجود اقدامات گسترده‌اي كه طي سال‌هاي گذشته در جهت ارتقاي نظام بودجه‌ريزي كشور صورت گرفته، همچنان وضعيت كنوني نظام بودجه‌ريزي نيازمند اصلاحات است.
به گزارش مركز اطلاع رساني، روابط عمومي و امور بين الملل سازمان برنامه و بودجه كشور، در اصلاحات بودجه‌اي، اصلي‌ترين محور، تقويت نهادي بودجه است. بودجه‌ريزي مناسب نه تنها از اصول اوليه و مهم براي تحقق حكمراني خوب است، بلكه بودجه به دليل آن‌كه قراردادي بين حاكميت و مردم در خصوص چگونگي تامين مالي و تخصيص منابع مالي براي اداره كشور است و از اين رو مهم‌ترين سند مالي حاكميت در افق زماني يك ساله محسوب مي‌شود، نقشي مهم در ارزيابي آحاد مردم در خصوص چگونگي و كيفيت اداره يك كشور دارد و به همين دليل بهبود در نظام بودجه‌ريزي مي‌تواند علامتي مهم در جهت ارتقاي حكمراني محسوب شود.
در شرايط كنوني رابطه بين ذينفعان مختلف بودجه اعم ازنهادهاي حاكميتي و همچنين مردم به عنوان ذينفعان نهايي بودجه به شكل صحيحي تنظيم نشده است. يك بودجه خوب و نظام بودجه‌ريزي مناسب بايد پنج ويژگي «انضباط مالي، شفافيت، پاسخگويي، كارايي و اثربخشي» را متجلي سازد. در شرايط كنوني با وجود اقدامات گسترده‌اي كه طي سال‌هاي گذشته در جهت ارتقاي نظام بودجه‌ريزي كشور صورت گرفته، همچنان وضعيت كنوني نظام بودجه‌ريزي ذيل محورهاي پنج‌گانه ياد شده نيازمند اصلاحات است.
انجام اصلاحات باعث مي‌شود زيرساخت‌ها و فرآيندهاي نظام بودجه‌ريزي در مراحل چهارگانه تنظيم، تصويب، اجرا و نظارت به گونه اي ارتقا يابد كه ويژگي‌هاي يك بودجه خوب در تراز اهداف نظام جمهوري اسلامي محقق شود. همچنين اجراي اين اصلاحات موجب خواهد شد تخصيص منابع مالي به شكل كاراتر و بهينه‌تر انجام پذيرد و از اين رو باعث بهبود اثربخشي بودجه شود.
بودجه يكي از مهم‌ترين ابزارهاي سياستگذاري براي كنترل شرايط اقتصادي به ويژه در جهت ايجاد ثبات و همچنين بازتوزيع منابع اقتصادي در جهت تحقق عدالت است. در صورت تحقق اصلاحات مي‌توان اميدوار بود كه با ارتقاي ظرفيت و زيرساخت‌هاي نهادي لازم، دولت و حاكميت ابزارهاي كافي جهت طراحي، پياده‌سازي و ارزيابي بهتر سياست مالي را به دست آورد و بتواند نقش فعال‌تري در زمينه سياستگذاري مالي ايفا كند.
ذيل محورهاي ياد شده و با در نظر گرفتن افق زماني براي اجراي اصلاحات، برنامه‌ها و زيربرنامه هاي ذيل محور تقويت نهادي بودجه در افق زماني كوتاه‌مدت و ميان‌مدت به شرح زير طبقه‌بندي مي‌شود:
الف) برنامه‌هاي كوتاه‌مدت:
۱- برنامه ارتقاي شفافيت و انضباط مالي از طريق اصلاح رويه ها و نظام تامين ، تخصيص ، ايجاد و ايفاي تعهدات و پرداخت
۱,۱- شكل‌دهي به فرآيندهاي كنترل تعهدات مالي دولت در نظام يكپارچه اطلاعات مالي دولت
۱,۲- اصلاح فرآيندهاي تخصيص و پرداخت در بودجه از طريق احياي ستاد نظارت بر اجراي بودجه و تقويت كميته تخصيص
۱,۳- ارتقاي نظارت مالي و عملياتي از طريق شكل‌دهي به پرداخت‌هاي خزانه‌داري براساس طبقه‌بندي حساب‌ها به منظور شناسايي ذينفع نهايي منابع بودجه
۲- برنامه ارتقاي اثربخشي بودجه از طريق ايجاد ارتباط بين بودجه با اهداف ميان‌مدت و كلان اقتصادي
۲,۱- استقرار ساختار ميان‌مدت بودجه‌ريزي با شروع از بودجه ريزي دوسالانه براي سال‌هاي ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰
ب )برنامه‌هاي ميان‌مدت:
۳- برنامه تقويت انضباط مالي دولت از طريق افزايش جامعيت سند بودجه و ارتقاي بودجه به سند مالي حاكميت
۳,۱- ثبت، پايش و اصلاح عمليات فرا بودجه‌اي دولت
۳,۲- بسط پايش و گزارشگري مالي دولت به نهادهاي عمومي غيردولتي
۳,۳- ثبت، پايش و اصلاح ارتباط مالي بين اجزاي مختلف بخش عمومي از طريق ايجاد شفافيت در جريان وجوه و هزينه‌ها در دولت و نهادهاي عمومي از طريق ارتقاي زيرساخت حساب واحد خزانه
۴- برنامه بهبود و ارتقاي كارايي مالي در هزينه‌كرد منابع مالي بودجه عمومي:
۴,۱- تسريع در تكميل و اجراي بودجه‌ريزي مبتني بر عملكرد
۵- برنامه بهبود در اثربخشي بودجه از طريق ايجاد تناسب بين ماموريت‌ها و همچنين ارتقاي عدالت جغرافيايي در بودجه‌ريزي:
۵,۱- تدوين برنامه‌ها و تنظيم بودجه‌ها مبتني برآمايش سرزمين
۵,۲- اولويت‌بندي هزينه‌ها و فعاليت‌ها از طريق ايجاد كميته باز بيني هزينه ها و دو سقفي كردن بودجه سالانه
۵,۳- تقسيم كار بين اركان مختلف حاكميت در جهت افزايش اثربخشي منابع مالي عمومي
۶- برنامه اصلاح فرآيندهاي بودجه‌ريزي (اعم از تهيه، تصويب، اجرا و نظارت) و بازتعريف نقش اركان مختلف در بودجه به منظور ايجاد انضباط مالي
۶,۱- برنامه ساماندهي رابطه سازمان برنامه و بودجه و خزانه‌داري كل
۶,۲- اصلاح فرآيند تصويب بودجه در مجلس شوراي اسلامي
۶,۳- اعمال قواعد مشخص در جهت بهبود نظارت مالي، عملياتي و حقوقي در بودجه
بازگشت